پښور: پاکستان اوس مهال له ۱۵۰۰۰ زياتو ښکلاکارانوتربيت کوي چې د فراغت په وخت کې په دوی د دندي موندولو توان ونلري.په حقيقت د ټي وي اي ټي(د تخنيکي او مسلکي روزنه) د ټولو فار غانو نيمايي برخه نه شي کولی د فراغت وروسته دندې ومومي او دا د دي لپاره نه چې هلته کار نشته— خو يوازې يو پاکستانی هم دا دې لپاره روزول شوي ندي
د ۲۰۱۱ کال په جريان کې د ۱۸ تعديلاتو په پيل کې لږ وروسته ،د مسلکي او تخنيکي روزنې وزارت تاسيس شو.په ملي کچهد ملي حرفوي او تخنيکي روزنې کميټي (اين اے وي ټي ټي سي) پاکستان اداره دا چې تخنيکي او مسلکي زدو کوو او روزنو په برخه کې د پاليسي لارودونه تنظيموي،اسانتياوي برابروي او چمتو کوي.په پيل کې،وزارت ته سپارل د پاکستان مهارتونه او د بيکاری ستونزه حل کول دی،چې په اقتصادي وده کې مرسته کوي. د ټي وي اي ټي په سيکټر کې د روانو اصلحاتو په جريان کې،په پاکستان کې د روزنې کلتور ته وده ورکول، د ودې او پراختيا پاليسی مهارتونه د GIZ پاکستان سره دليد ۲۰۲۵ لپاره مشورې پيل شوې
دبازار ورځنی غوښتنې سره د محدود پايلو لپاره خورا لګښتونه
د کال د ۲۰۱۵ او ۲۰۱۶ د چارواکو شميره وائي چې په ۳۰۰ زره د ټي وي اي ټي کې تربيت شوي کسانو کې نيم شمير تر اوسه څه دنده نه دي تر لاسه کړي.د ښکاره کوي چې د ټي وي اي ټي تعديلونه په سمه لاره نه دي،ځکه چې دوی داسي تربيت ورکوي چې ناسم هنر تر لاسه کړي چې دنده نه شي تر لاسه کولي
د ټي وي اي ټي خصوصي تعديلونو پروګرامونو لپاره ،حکومت د GIZ سره په سلا د کال ۲۰۱۱ نه تر ۲۰۱۶ پوري د بيلا بيلو نړيوال پروګرامونو لخوا €۶۳ ميليونه تر لاسه کړي دي. لږ تر لږه ۴ بلينه پاکستاني کلداري د بيلا بيلو ولايتونو او اين اے وي ټي سي لخوا مصرف شوي دي چې ښکاره کوي چې په دي يو خصوصي پروګرام لږ تر لږه ۱۲ ملين کلداري مصرف شوي دي.شپږ بلينه د خلکو په داسي تربيت ضايع شوي دي چې له امله يي دوۍ هيڅ دنده نه دي تر لاسه کړي.دا په ښکاره ډول د روزنيو پروګرامونو په ډيزائن کولو کې دا کار عرضه او تقاضا تر مينځ د تفاهم نشتوالی څرګنده وي. د ۲۰۱۱ او ۲۰۱۶ کلنو په اوږدو کې د ټي وي اي ټي او اصلاحاتو له مخې،د سمون پروګرام په يوه کورس په اوسط اندازه 40k کلداري مصرف راغلي دي
په ۲۰۱۳ کې د نوي ټاکل شوي حکومت وروسته،د سوداګری پور او د ځوان پراختيايي پروګرامونو لاالرې د کار پيداکولو لپاره بيلا بيل لاري اعلان کړه تر څو د کار ګرانو په بازار کې د بيکاره ځوانان وپيژني.په پاکستان کې په هرو لسو کې درې ځوانان چې د ۱۵ نه تر ۲۹ کلنو پوري عمر لري. دا يو اين ډي پي راپور په وړاندي په دي درې ځوانانو کې يو کس تعليم او څه خصوصي تر بيت نه لري چې څه کمک وکړي ليا دنده تر لاسه کړي. د ټي وي اي ټي ملي پاليسيد دوې او پرمختيا لپاره ورسته لدې مسلکي ماهرينو ته د مناسب فرصت په اړه د شخړو راکمولو او اد اقتصادي ودې لپاره اړتيا لري
حکومتي شمير ښکاره کوي چې د فارغانو اوسنی حالت حيرانتيا لري،په هرو لسو کې شپږ څه دنده نه لري.دوه په خپله کار کونکي دي او پاتي نور په خصوصي برخو بهرنی،حکومت،انټرن شپ او لوړو زده کړو کې دندې نه دي
ايسوسي ايټ اليکټريکل انجينير ظفر حسين د دندې تر لاسه کولو خپله تجربه شريکوي”چې کله زه د ټي وي اي ټي نه تر بيت او فارغ شوم نو د خپل تر بيت په وړاندي ما څه دنده نه کړه تر لاسه “ هغه زياتوي” اوس مهال زه د خپلي کورنی ملتړ لپاره ټيکسي چلوم “
د انډول او ډيجيټل حرفو لپاره د پاکستان مهارت
د شمېرينې سروې بيورو ۲۰۱۴ نه ۲۰۱۵ په وينا په پاکستان کې ټول کار ګر ځواک د فاټا او نظامي محدوديتونو پرته له ۲۰۰ مليونو)اټکل شوي( څخه هسي دي.په دي کې، په لسو کې څلور په زراعت او پاتي ۶ په نورو برخو لکه،ساختماني،توليد،عمده،ټرانسپورټ او په شخصي خدمتونو کې کار کوي
د ټي وي اي ټي دوه ډول پروګرامو نه تخنيکي او حرفوي دي.په داسي حال کې چې دواړه روزنيز کورسونه لږ ايکيډيمک او ډير عملي دي،مسلکي روزنه اکثرا په توليد او ودانو تمرکز کوي.په داسې حال کې چې تخنيکي روزنه نور کمپيوټر وي.حرفوي زده کړې د ځوانانو لپاره د لومړني لار ښود مهارتونو سره سمبالولو لپاره هڅول شوي تر څو د کار په چټکتيا سره تر لاسه کړي.تخنيکي زده کړې دا راتلونکي دندې مارکيټ لپاره په ډيجيټل وخت کې چمتو کولو لپاره چمتو شوي دي
په پاکستان کې د ملي مهارتونو د معلوماتو سسټم)اين ايس آئي ايس(احصايې سره سم،د تخنيکي او مسلکي زده کړو او روزنو ادارو مجموعي شمير ۳۵۸۱ دي چې شاوخوا ۱۰۰۰ دولتي موسسات دي ۲۶۰۰مسلکي او ۹۰۰ تخنيکي دي.نور معلومات ښيي چې په هر لسو فارغانو کې،د مسلکي موسسو نه وده او د تخنيکي څخه اته تنه پاس کيږي
د ناسم تفاهم لپاره د مهارتونو غلط کول
د نوم نه ورکولو په صورت د يوې سيمه ايز انسټيټيوټ مالک د حقيقت تعقبونکي سره په خبرو کې وويل چې”که څه هم موږ د پابنديو کورسونه لکه څنګه چې د چارواکو لخوا تشريح شوي وړانديز کوو او دوی تعقيب کړئ،مګر اوس مهال دوی د وړانديز شوې کورس د غوښتنه شوي روزنې بدلوي “
تير کال په پاکستان کې د کار بازار کتنه ګوري چې د ځنګړو روزنې او شته کارونو تر منځ توپير راځي.تير کال په هيواد کې د ۳۰۰ روزنوي روزول شوي کارمندانو لپاره نيم مليون سيمه ايز او نړيوال فرصتونه اعلان شوي.په ډيری مواردو کې ، ډيری تخنيکي زده کړې د کار بازار ته د حرفوي کارونو له لارې فارغ شوي د بيلګې په توګه،په ۲۰۱۵ کې،د”ايل ټي وي ډرايئور “ لپاره ۸۲۰۰۰ تبليغات وو،پداسي حال کې چې يوازي ۶۰۰۰ روزول شوي.دا پدې ،نا چې د هر ۱۴ پرانيسي پوست لپاره يوازې يو تن زده شوی و.حتی نور ډير کم،هر کال”فولاد فابريکه “ لپاره په کال کې اعلان شوي ۱۴۰۰ کاري خالي ځايونه شتون لري
په بل خوا،د ۳۶۰۰۰ زده کوونکو لپاره يوازې ۲۰۰۰ کاري دندې وې چې د کمپيوټر په مهارتونو کې ځنګړيشوي.په دې معنی چې هلته ۱۸ تنه فارغ شوي وو چې د هر خالي ځائي لپاره سيالي کوله
د آئي ټي ۲۰۰۰ کسانو هم د يوي دندې د خوندي کولو لپاره سيالی کوله ځکه چې د ټي وي اي ټی لخوا اضافي محصولات شوي وو
په هر سيکټر کې د فارغانو پر تله کول د هر سيکټر لپاره په کلني توګه اعالن شوي د کار کولو بازار اړتياوو لپاره پالن جوړونې نشتوالي ښکاره کوي.لکه څرنګه چې نور معلومات ښيي چې د پنجاب په واليت کې،ډيری مشهور حرفوی پروګرام”ښکليستين “ دی،حتی که څه هم د دې مسلک لپاره په بازار کې ډير لږ کارونه شتون لري. په ورته ولايت کې تخنيکي ساحو کې تر ټولو مشهور سوداګريزه”بريښنا اينجينري “ چې په ټول هيواد کې د کار مارکيټ کې فارغانو ته جذبکولو لپاره پورا غوښتني نه لري.حکومت د GIZ سره هم وايي چې دا د پروګرام وده کول د استخدام لپاره وده کوي.د پروګرام هڅه کوي د شخصي شرکتونو سره د اړيکو پياوړ تيا لپاره د ځنګړي تشخصونو لپاره زده کونکو ته روزنه ورکړي.په هر صورت، دوی وايي چې لږ تر لږه يو کال به د بازار غوښتنې سره د کورس وړنديزونه وټاکي
سونيا ايمان،د تخنيکي مشاورينو اړيکه GIZ،حقيقت تعقبونکي ته وويل چې د تقاضا شوي کورسونو او خصوصي سيسټم سره به په راتلونکي کې د بيکاری مسئله له مينځه لري کړي
دا اداري فساد ننګونې
ډير پروګرامونه د کاري ځواک لپاره د ډيرو ښځو د راوستلو له الرې د پاکستان اقتصاد وده لپاره ډيزائن شوي،مګر د استخدام پروګرام اکثره په دې کې ناکام دي.د ښځو لپاره ساتل شوي پوسټونه لوۍ دي مګر ډيری ځايونه ناپاک دي
د ټولنيزو نورمونه له امله،د ښځينه نوم ليکنې شميرې وروسته پاتې دي.حکومت د کاري ساحو پيژندلو کې پاتې راغلی او د مسلکي او تخنيکي سيمو کې د پوهاوی پروګرامونه تر سره کوی چيرته چې د ښځو ګډون ممکن وټاکل شي او د ښځو لپاره د منلو وړ مسلک په توګه وګورئ
د GIZ ايمان وويل چې دوی د ټيکسټائل صنعتونو سره په همکاری تمرکز کوي ترڅو د پروګرام فارغانو ته د ځاي کولو لپارهتيار دي.دا کار کولی شي. په کور کې تر سره شي، کومچې ممکن د کورنيو ته اجازه ورکړي چې د کور څخهبهر کار وکړي اجازه يې ډيره مننه ده
د ځوانانو د تمرکز پروګرامونه چې د نړيوالې ټولنې له خوا تمويليږي د ښځينه فارغانو لپاره د نوي مسلکي ځای پرانستلو لپاره دښځو داخلي او کوچني تمويلونې سيسټمونه هم پلټل کيږي
سارا خان،د ښکلا يو فارغ شوي تن، دخپل ځان د ښکلا پارلر پرانيستلو په اړه خپلا شخصي تجربه شريکه کړه وروسته هغې د خپل سند تصديق وکړي.هغه وائي” د نوم ليکني په وخت کې زما کورنی د کورس لپاره اجازه نه راکوله،مګر زما ورور زما سره مرسته وکړه چې د کار وکړي “ اوس زما کورنی د خوښی په توګه د خپلواکه ميرمنو په لټه کې ده چې پيسې تر لاسه کړي او مالي مرسته دخپلې کورنی سره وکړي “
د عرضې او تقاضا تر مينځ د تشې غوره کول
د پاکستان وده او تغير کول او د نفوسراټولول د کورس اصلاح لپاره عاجل اضافه کوي.په نړيواله کچه، اقتصاد په ژر تر ژره د ۵۰ مليونو لرنکو کارکونکو کمښت سره مخامخ شی،په داسې حال کې چې پاکستان غواړي د مارکيټ ځای لپاره چمتو شوي د کاري ځواک سره مبارزه ته دوام ورکړي
په کال ۲۰۱۵ او ۲۰۱۶ کې د وزيراعظم د ځوانانو مهارتونو لوړولو پروګرام په ټول هيواد کې ۲۵۰۰۰ زده کونکي په نښه کړل تر څو د پيسو ټول لګښت ۱۱۷۸ مليونه کلداري وټاکي او د دريو ژمنه شويو شمير يې درې مياشتنی زده کړې.حکومت د يوې بشپړ کورس لپاره اوسط،30k کلداري ټيټ لګښت لري.مګر دا دا معلومات راټولول نه کړي چې د هرې پروګرام فارغان فارغ کړی، تر څو د فراغت ورسته په روزنه نې د دندې موندلو اراده وکړي
دمتحده اياالتو پرمختيايي پروګرام د کراچي ځوانانو لپاره د ځونانو پر مختګ پروګرام د ۲۰۱۵ نه تر ۲۰۱۷ پيل کړ چې کلني بجټ يې ۳ مليونه ډالر او ۱۳۰۰۰ نارينه او زنانه تري ګټه پورته کړه.د اول برخي تر سره کيدو،لږ تر ٰ لږه ۶۰۰۰ ځوان نارينه او زنانه فارغ شول او ۳۷۰۰ نارينه او ښځينه دندي تر لاسه کړي
د پنجاب د غوړېدو صنعت له امله د ماهرو کار کونکو لپاره تر ټولو ډير غوښتنه ده . دوی د نورو مختصص کا رکونکو جزبولو لپاره کار کوي تر څو د صنعت سره مر سته وکړي او د ځوانانو لپاره د کار زمينه چمتو کړي
د پر مختګ لار
پرته له دې چې د ډيرو معلوماتو راټولولو او د معلوماتو په واسطه ډيزائن شوي پرته،د ممکنه نه ده چې لوی اصلاحات به د کار بازار غوښتنه کولو لپاره تر سره شي. د پاکستان د ځوان نسل په شک کې پاتې دي.په پاکستان کې د بے روزګاري د کمولو لپاره د مهارت لرونکو ځوانانو ۲۰۲۵ ليد ليدل کيږي چې هر کال د يو مليونو خلکو فارغانو ۲۰۲۰ ته رسيږي.په هر صورت د ټي وي اي ټي په برخه کې اصلي اصلاحات،د روزنې اړتياوې بايد د سيمه ايزو او نړيوالو صنعتونو او د جندر مساوات نوښتونو سره کاروکونکي تو ليد کي چې کولی شي د پاکستان په مخ پرودې اقتصاد کې دندې مومي
د NSIS مرستيال محمد عارف چانډيود دNAVTTC د پروګرام ننګونې تشريح کړه.هغه وويل” دا ټي وي اي ټي تعديلونو شريکيدو په وخت ،موږ هدف ته د رسيدلو لپاره صرف ځوانان تربيت کړل.وروسته بيا کله چې موږد بيا تکرار کونکو،لکه د انسټيټيوټونو کميسون فيس، او د تقا ضا شويو کورسونو لکه د ځينو ننګونو سره مخ وو “ هغه زياتوي”موږ يو سيسټم جوړ کړو چې بيا تکرار کونکي تم کړو او د طلب په برابر کورسونه ورکړو،چې د به په مارکيټ کې د دندي موندول زيات کړي او موږ د هيله لرو چې په راتلونکي وخت کې زياتره فارغ شوي زده کونکي به په قامي او نړيوال توګه د مضبوط اړيکو له امله دندي تر لاسه کړي.حتی تير کال هم موږ شا وخوا ۵۰۰ پلمبران فارغ کړل او د دندې لپاره بهر ته ليږدول شوي دي “
