کوئټه: د ميندو روغتياي خدماتو نيشتوالي ،په لرو پرتو سيمو کي چه د نفوسو او کلتوري طريقي چه ښځينه د ډاکټرانو څخه لري ساتي په هر ۱۰۰۰۰۰ ښځينؤ کي د زي ږيدلو په وخت ۷۸۵ مرګ ته ورسي.
دا نرخ،په کال ۲۰۱۲ کي د موريندو او ماشوم رو غتياي راپور ۲۰۱۲ کي مخي ته راغلو، د ورته کال لپاره د ميندو د مړيني کچه دوه نيم ځله ده، کوم چه ۲۹۷ ميندي د هر ۱۰۰۰۰۰ سپارلو لپاره مري
د يونيسيف ۲۰۱۵ شميرونو لاندي د بلوچستان نرخ په هرو ۱۰۰۰۰۰ کي د ميندو مړينې کچه څلور ځله ۲۱۶ ته رسيږي. د يونيسيف د ميندو او د ماشومانو مړينې ډاټا په وړاندي صرف نائيجريا ،سير اليون او سوډان د بلوچستان نه اوچت شمير لري.ګوانډ هيواد افغانستان نرخ په کال ۲۰۱۵ کي په ۱۰۰۰۰۰ کي ۳۹۶ او انډيا په ۱۰۰۰۰۰ کي ۱۷۴ وو.
۴۵ کلني صديقه ، چه هغي ۱۱ ځله زيږيدلي د خپل ژوند تر ټولو سخت تجربه ي تر لاسه کړه، د هغي جالونه لا تر اوسه زيږيد لي دي.هغي ته د زيږيدلو دوران تبه ورغله او د تنفس مسله ور جوړه شوه، خو هغي څه طبي پاملرنه تر لاسه نه کړه..
هغي نيوز لينز ته وويل چه”ما ټول کال کمزوري احساس کولا. زمه په بدن کي تبه درلوده.چال چلن ما زمکه ته راکاږي.هيڅوک پام لرنه نه راته کوي. زما کمزوري به زما د زيږيدلو ماشومام روغتيا ته زيان ورسوي “
د صديقه په شان په بلوچستان کي په زرګونو ښځي د ژوند د کلکي برخي سره مخا مخ شي چه کله دوئي اميندواري وي. په کلتوري توګه اميندواره ښځينه طبيب ته وړل د پيسو زيان او د خيانت نښه شمريږي. د سخت رواجونو سره سم زيږيدل او مرګ په کور ونو کي کيږي.
که چرته اوميندواري ميندے روغتون ته راوړل شي نو د کورني پاتي خلک روغتون ته راشي ولي چي دوئي خيال کوي چي د مور د مرګ په خطر کي ده د ميړني وارډ دهليزونه د خپلو خپلوانو نه ډک شي.
د ولايت ستر ښار کوئټه په سول روغتون کي بي وزله خلک په دوديزه پښتنو او بلوچو ډبونو کي پټ په غيږو کي ماشومان نيولي په کمبلونو کي د کوچنيو تکياو سره آرام کوي. دوئي د ميړني وارډ فټ پات دوئم کور جوړ کړي دي، په داسي حال کي دوئي خپل خپلوانو لپاره د راتلو انتظار کوي.
جميل کاکړ چه هغوي د خپلي ښينۍ لپاره په زيږيدني وارډ کي انتظار کولو ،ټوکه کوي او وائي”زموږ خلک د زيږيدلو څخه پرته نور تفريح نه لري “
د روغتون هره ورځ د زيږيدلو په سلګونه پيښي تر لاسه کوي.دومره چي ښځينه روغتون ته د تلو په وخت په رکشه کي ماشومان وزيږوي.
کاکړ وائي چه”موږ په د خبره عمل کووچه،مسلمان زيات کړو)دمسلمانو آبادي( خو د خپلو ښځيناؤ او ماشومانو خيال نه ساتو “
د بلوچستان د صحت وزير رحمت صالح بلوچ يقين لري چي د کال ۲۰۱۲ نه د ميندو د مريني کچه ښه شوي ده،که څه هم دي تازه معلومات نشته.
هغي وويل چه د معافيت پوښښ د ۱۶ فيصدو نه تر ۶۴ فيصدو پوري زيات شوي دي.
د وزير نيوز لينز ته په ووينه” په ګوادر،پنجګور، واشک او په نور ولايت کي يو ولسوال روغتون کي هم د تيرو ۲۵ کلنو نه سيزرين زيږيدل نه کيدل خو اوس موږ هر ولسوال روغتون ته ماهر ډاکټران او چالو د زيږېدنې کورونه ورکړل “
خو په لرو سيمو لکه سبي او کوهلو کي ،هيڅ ډاکټران او د زېږېدني کورونه نشته، او که چيري دوئي د کور غوښتنه وکړي نو د ډاکټرانو لپاره ځائي نه لري. په داسو سيمو کي چمتو د ښځينه روغتيا کار کونکي شتون نه لري چه سپارل تر سره کړي.
لوړ عصري علوم ډاکټر ساجده مري نيوز لينز پاکستان ته وويل چه” هيڅوک د حملې درملنه نه کوي.دولت اعلان خو چلوي خو په زمکه هيڅ نه دي موجود “
هغي وويل چه دولت په لرو سيمو کي د زيږيدلو کورونو ،پوهاوي ،ايمبولينسونه ،غذايت د جنينو لوژۍ وخت په لار کي هيڅ مناسب پلان نه لري
مري زياته وي چه”کم معاش خلک دي ته مجبور کړي چي پر ځائ د داکټرو،نساي پوها او د ښځينا روغتيا کارکونکي د دايانو ) دوديز درمل( او د ستر عمر ښځو سره سلا مشوره کوي
“مخکي ،نړيوال سازمانونو ښځيناو ته د خدمات ورکولو په لار کي فعالا کار وکړو، په خصوصي توګه د مور روغتيا، خدمتونه او د روغتتيا ډاټا راټولولو کي . خو په دي سازمانونو بنديذونه دوئ مجبور کړل چي ولايت پريږدي “
وزير باور لري چي په تيري لسيزه کي د تاوتريخوالي ياغيان چي په دي کي کوئټه او شاو خوا کي وژونکي بم بريدونو وشول ډيري نسا پوها ډاکټري مجبور کړي چه د ځائي پريږدي او زياتره اومان ،سعودي عرب او متحده عرب امارات ته لاړي
هغي وويل چي” زموږ سره اوس صرف په ټول ولايت کي ۴۷ متخصص ډاکټران موجود دي. ۳۰۰ د نسا پوها ډاکټرانو ځايونه خالي پراته دي “
ډيري ښځي د زيږون په وخت کي مړه کيږي چه کله دوئي د نا پوهه دايانو د لاسه په کور کي خپلي سپارښتنې سمبال کړي.ميندے هغه وخت روغتون ته ليږدول شي چه کله دوئي د مړ کيدو په حالت کي وي. او دوئي خپل آخري سا د روغتون په بستر واخلي.
لوړ پوړو ښځينه روغتيائي کارکونکي غزاله بشير چه د افغان پولي سره سم چمن ښار کي اوسيږي وائي چه زياتره ولسوال روغتونونه د نسا پوها ډاکټرو هسي دي.چه چرته نسا پوها ډاکټر شتون لري لږ تر ٰ لږه دوئي ته د سپارلو لپاره پرتو سيمو ته ليږل کيږي.ځکه چي د روغتونو د ميړني وارډونه فعال ساتلو ته د دوئي ضرورت وي
غزاله نيوز لينز ته وويل چه” د ميندو د مړيني کچه زياتيدو سبسب ډيري ويني، د صحت آسنتياوي نيشتوالي، د پوهي کمي چه څنګه په روغتنو کي د اميندواري درملنه وکړي دي “
هغوي زياتوي چه” د چمن آبادي يو ملين دي او هلته ۱۳ د ښځينه روغتيائي کارکونکي کار کوي. دوئي د سپارلو هر قضيه ته پورا نه رسي.ځکه ډيري ښځينه د دايانو لخوا د درملنې په وخت کې خپل ژوند له لاسه ورکړي “
وزير وويل چي د صحت محکمي ۱۲۰۰ قابله ګانې ښځو ته د کميونټي مډ وائف پروګرام لپاره فنډ ورکړي دي، په دي کي ۹۰۰ ته تربيت او ساز وسامان ورکړي شوي دي.په دي کي ۴۰۰ امندوارو ميندو ته”خوراک “ ورکولو لپاره ځائي پر ځائي شوي دي.
۷۰ کلنه حياتو بي بي په چمن ښار کي روايتۍ شفا کونکي ده.
بي بي نيوز لينز/حقيقت تعقبونکي ته وويل چه”ډير خلک پر ځائي د ډاکټر زما د خدماتو غوښتنه کوي،ځکه چه دوئي چمتو نه دي چي اجازه ورکړي چي ميرمني د زيږون لپاره کور پريږدي “
صديقه استفا ورکړه چې د ماشومانو په ويره ولو کي لاس لري
هغي وويل چي”کله ما خپل خاوند ته وويل چه زه مناسبه پام لرني ته اړتيا لرم،هغوي ځواب راکړو چي خدائي ستاسو د روغتيا او ماشومانو پشمول د هر څه ساتنه کوي. له دي امله زه اوس څه نه ورته وايم او په ذهني توګه د بدبختي لپاره ځان چمتو کوم “
”خدائي پوهيږي چه زه به بل سپارل ته وساتلا شم “
