پښور: د ځاي غير ملي سازمان په ولسوالي کې د پوهني لپاره کارکوي وائي چې دولتي غير فعال ښونځي د خيبر پختون خواه ولايت په لري ولسوالي کوهستان کې شتون لري، سره د دي چې واليتي حکومت د ادعا کوي چې دوي تعليمي اصلاحات راوړي دي.
د کوهستان ډويلوپمنټ ايسوسي ايشن (کے ډی اے) په وړاندي ،په لوی او ټيټ کوهستان کې ۴۲ حکومتی مکتبونه غير فعاله دي. په دي کې ۳۹ مکتبونه د جينکو دي.
د کے ډی اے رئيس ،حفيظ رحمان وويل چې د دي مکتبونو ښوونکي په منظمه توګه خپل معاشونه تر لاسه کوي پرته له چې خپلې دندې سر ته ورسوي.
رحمان د ټيلي فون د لاري د کوهستان نه نيوز لينز ته وييل چې” د پوهنې په برخه کې د انقلابي اصالحاتو معرفي کولو په اړه د حکومت ټولو ادعاګانو سره سره په دواړو ولسواليو کې د زده کړي په وخت کې بشپړ حالتونه شتون لري “ . هغي زياته کړه”حتی د ښوونځيو ته ودانۍ فعالې دي يا په نسبي ډول يا په بشپړ توګه په بيالبيلو طبعي پيښو کې يا د ساتنې نشتوالي او د بنيادي اسانتياو نشتوالی هم لري “
د حکومت او بيالبيلو نادولتي ادارو لخوا د ولسوالۍ د زده کړې درجه بندي څرګنده کړه چې لوی او ټيټ کوهستان د خيبر پختون خواه په ټولو ۲۶ ولسواليو کې تر ټولو شا ته دي. د ښوونې او روزنې سيکټر، هم په تيره بيا د نجونو زده کړي. د ۲۰۱۴ او ۲۰۱۵ لپاره د پاکستان ټولنيز او د ژوند معيارونه اندازه کول په وړاندي،په کوهستان کې ۶۰ فيصده ماشومان چې د ۵ نه تر ۱۶ کلنو پوري عمر لري د ښوونځيو څخه بهر دي.په دي کې ۱۸ فيصده هلکان او ۸۲ فيصده جينکئ دي.
رحمان وويل د ۱۰ کلنو او د دي نه زيات ماشومانو هلکانو کې د سواد کچه ۴۲ فيصده او په جينکو کې صرف ۵ فيصده ده.
د کے ډۍ اے ډاټا وائي چې په لوی او تيټ کوهستان کې ټول ۹۲۸ ښوونځي دي چې په دي کې ۶۵۵ د هلکانو او ۲۷۳ د جينکو دي.
رحمان وويل چې لږ تر لږه شمير ښوونځي د کے پی ټولو ولسواليو کې د ښځينه نفوس تر مينځ د سواد تيټ کچه دليل دي.هغي وويل چې د،کوهستان په دواړو ولسواليو کې د سواد ټيټه کچه او پوهاوي لاندي معيار په ښوونځيو کې د بنيادي اسانتياوي نشتوالي لري پراتو يا ستونزمن ښوونځيو ته لاسرسي او د ښونځيو څخه د ښوونکو نشتوالي ده.
هغه وويل چې حتی د کوهستان په سيمو کې د ولسواليو د روزنې افسران لکه(ډي اي او) د اونې په ډيرو ورځو کې صرف څو ورځي ته خپل دفترونو ته راځي.
واليتي حکومت په ۲۰۱۴ کې د څارني خپلواک واحد(آئي ايم يو)جوړ کړي تر څو په واليت کې په ښونيځو کې د ښوونکو حاضر تيا ډاډمن کړي.د ائي ايم يو چارواکي د ليرې پراتو سيمو څخه ليدنه کوي تر څو د ښوونکو حاضري په فزيکي توګه معلومات راټول کړي او د نوم ليکنې او زده کونکو بيرته راټيټولو لپاره کار وکړي.
محمد علي د لوړو زده کړو په لومړني ښوونځي کې يو ښوونکي وائي، په ښوونيځو کي ښوونکو او نور کارکونکو ته د ډير وخت نشتوالي تاييد کړی
علي وويل”ښونکي او مامورين د خپلواک نظامت څانګې چارواکي ډډه کوي ځکه دوی تل د آئي ايم يو چارواکو د راتلونکي ليدنې په اړه”پر اسرار “ دريم پړاو تر لاسه کوي او په حاضر ښوونيځو کې د حاضريدو تصديق کوي “
سجمال يودون د لوی کوهستان سيمي خبريال پخلي کوي او وائي چې په دواړو ولسواليو کي د ښونکو او چارواکو نشتوالي يواه عامه ستونزه ده
هغي وويل” دلته ډير غير فعال مکتبونه شتون لري او چې کوم مکتبونه خلاص دي د هغي حال د دي چې ځاي خلک د خپلو ماشومانو هلته د ليږدولو څخه ډډه کوي، په خصوصي تو ګه د جينکو “
يودون وويل،په دواړو ولسواليو کي د سيمه ايز حکومت نشتوالي له امله د ښوونې او روزنې سيکټر په ناوړه حالت کې دي.
دواړه لوی او ټيټ کوهستان تر ۲۰۱۴ پورې د واحد(کوهستان) هزاره ډويژن يوه برخه وه.د پاکستان تحريک انصاف واليتي حکومت د فيصله وکړه چې د په لوی او ټيټ کوهستان کې تقسيم کړه شي او داسي په واليت کي د ولسوالو شمير ۲۶ ته ورسيدو.
د خيبر پختون خواه د نورو ولسواليو په څير، د لوی او ټيت کوهستان پرتله، په ۲۰۱۵ کي محلي حکومت نه شو تر لاسه ځکه چې د کوهستان ولسوالي د ځائي حکومتونو قضيه اوس هم د پښور لوی محکمې مخکې د حکومت په ټول ټاکنو کې پاتې دي.
له هغي وروسته، د واليتي مالي چارو کميسيون(پي ايس سي) شميري وړانديز کوي،چې ۸۲۹ ميليونه کلداري اختصاص شوي او کال وروسته کوهستان ته ټاکلي شوي ؤ ځکه چې په خيبر پختون خواه کې سيمه ايز حکومتونه په عمل کې راغلي وو.
يادون وويل،په داسي حال کې چې په ميلينو ډالر د پر مختيايي فعاليتونو په اړه، د سيمه ايز حکومت لاندې د کے پی په نورو ولسواليو کې لګول کيږي، د هري برخې څخه د دوو ولسواليو برخليک ،په شمول د زده کړې هغه دي.
په کال ۲۰۱۳،۲۰۱۴ او ۲۰۱۵ کې س ښوونې او روزنې په برخه کې د کارکولو نادولتي موسسې الف عيلان لخوا د پاکستان د ولسوالی درجه بندي څرګندوي چې په کوهستان کې د پوهنې شاخصونو کې ښه والی نه دی ليدل شوي
د ۲۰۱۳ نه تر ۲۰۱۵ پوري د پاکستان په ۱۴۲ ولسواليو/ايجنسيو کې،کوهستان په ترتيب سره په ۱۳۵،ا۱۳۶ او ۱۳۳ درجه کې راغلي. ايف عيلان درجه بندي د تعليم،ساتل، زده کړو،د جندر برابری او د ښوونځي کتلو په وړاندي کوي.
په هر صورت، د ولايتي پوهنې رياست اړوند چارواکي په سيمه کې د ښوونې او روزنې په وضعيت کې ډير خوشحاله پاتي دي.
د ابتدايي او ثانوي زده کړو رياست رئيس (ايس اينډ ايس اي ډي) رفيق خټک ادعا وکړه چې” په د اړه نا دولتي مؤسسو ارقام په بشپړ ډول غلط او ليرې دي ځکه چې هلته په لوی او ټيټ کوهستان کې داسي يو غير فعال ښوونيځه شتون نه لري “
هغي وويل چې حکومت د نوو ښوونيځو په ودانو، د اسانتيا و په ورکولو او د ښوونکو په حاضري په بيلينونو کلداري مصرف کوي.
خټک ادعا کوي چې څه ښونځي شتون لری چې د اساسي اسانتياوي نشتوالي سره مخ دي. د به د کال تر پاي ته تر سره کړه شي ځکه چې په دوامدراه توګه په دي کار روان دي.
شبير حسين شاه د ښځو د تعليم(ډي اي او) په لوۍ کوهستان کې د دندي څخه د چارواکو د نه شتون او په ساحه کې د غير فعال ښوونيځو شتون هم رد کړ.
پداسې حال کې چې حکومتي چارواکي د وضعيت مثبته عکس العمل کوي، د ښووني او روزنې فعاليتونو لکه حفيظ رحمان هما غسې نا امنه پاتي دي.
هغي وويل” حکومت ادعا کوي چې د ميلينونو روپيو لګولو سره په تعليمي سيکټر کې انقلابي اصالحات راوړي مګر اغيزه يې نه ده ليدل شوي، لږ تر لږه په دغو دوو ولسواليو کې “
