پښور:په کوڅو کې د خلکو لخوا د ځناورو سره ناوړه چلند ليدلو څخه ستړی شوي؟ ستا زړه د وږو سپو او پلونو په وړاندې ماتوي ايا د غذا ډندونو او د قصائي هټی شا وخوا د خوړو د مرسل په لټه کېراځي؟ يا هغه ګند چې طبعي پاملرنې ته اړتيا لري او هغه سپي چې مناسب خوراک نه لري او په د ګند د خوراک لپاره هسي کوي؟
تاسو اوس کولي شي هغه د امن ځائيته راولي چې چرته وهلی شوي سپو او بليو ته تعذيه او ساتنه ورکول کيږي
زيبا مسعود د پاکستاني—امريکایی ښځينه په پښور کې د “قسمت څارويو خونديتوب کور “ جوړ کري دی چې په سړکونو خطرناک ژوند کوي.نوموړې ادعا کوي،دا د خپل ډوللومړی ځل دی نه يوازې په پښور کې،مګر په ټول کے پی کے کې
مسعود وويل”د محفوظ ځاي ورکولو مقصد د ناوړه چلند سره مخ څارويو ته سر پناه ورکول دي “ هغي زياته کړه” دلته دوۍ کولی شي په سمه توګه خواړه او بې ځايه شوي څارويو ته طبي درملنې چمتو شي “
د سرپناه جوړولو مفکوره مسعود ته هغه وخت ورغله چې کله هغي په وروستيو کې د پاکستان دوره وکړه او ويليدلچې په کلو او ښارونو کې د بې کوره څارويو سره هره ورځ ناوړه چلند کيږي.هغي مشاهده کړل چې، د کوڅه ډب سپو په رنګ کې ديو خطر دي چې څوک وخوري او د سپی رنځ وائرسونه خپاره کړي.
په خيبر پختون خواه (کے پی )کې د لوئي اسانتيا ليډي ريډنګ روغتون، هره ورځ د سپو د خوړلو ۳۰ پيښي تر لاسه کوي.د ولسوال صحت معلوماتي سيسټم)ډي ايچ آئي ايس( راپور په وړاندي د کال د مارچ نه تر جنوري مياشتي پوري د سپو د خوړلو ۱۷۸۴۱ پيښي په کے پی کې راپور شوي.
راپور وائي چې په ۴۳ اوچت ناروغو ليسټ کي د سپو خوړل ناروغي ۲۳ نمبردي د قضيې د روغتونونو د خارج بستر څانګي کې راپور شوي او د ولايت لومړني او ثانوي روغتيايې اسانتياوو کې درملنه کيږي.
په داسي حال کې چې د سپی د انسانانو لپاره زيان رسوي، واکونه د هغي د بندولو بله نه لري مګر د رسمي او يوازينی لاره چې دوی يې وژني بايد وژغوري.
په اګست کال ۲۰۱۶ کې،د کراچي په ښار کې، چارواکو د سپی خوړلو او د رنځ د ساتلو لپاره د ۷۰۰ نه زيات سپو ته د مرګ لپاره زهر ورکړل.د پښور ولسوالۍ اداره، د سپو نفوس کمول او په ښار کې د سپی د غاښونو د مخنيوي لپاره هم دا کار اوکړو او او په ځانګړي توګه په ګرمي کې.
د ځناورو د حقوقو کارکونکي مسعود وويل چې د بې کوره ځناورو آبادي په هيواد کې په هر لور زياتيږي” مو ږ د سر پناه ته راوستی ۳۰۰ سپو ته ويکسين او طبي درملني ورکړی چې د دوی آبادي ودريږي او دوی چاته زيان نه ورسوي “
د زيبا مسعود خاوند،جاويد خان هم د څارويو سره مينه لري او په دي کار کې د هغي ملتړ کوي.
جاويد خان وويل”موږ د خاص انتظاماتو لپاره منصوبه جوړوو او په سرپناه کې څارويو ته نور اسانتياوي ورکوو “
د خان په ووينه، د دي بې کوره شويو څارويو روزانه خوراک مصرف د ۱۰ ډالرو نه تر ۱۵ ډالرو ته رسي ځکه چې موږ دوۍ ته غوښه، ډوډی او د سپو خوراک ورکوو.هغه وايي،د اسنتياوو د لګولو لپاره پيسو او مديريت ته اړتيا لري ځکه چې د يوازې درې مياشتې وې چې مسعود دغه نوښت کړی دۍ او د کور يې جوړ کړی دی.
خان وويل چې دوی هسي کوي چې ټولنه د ځان سره کړي او دوی غواړي چې د پيسو دلاري، د خوراکي موادو خيرات يا رضاکار خدمت ملتړ ورسره وکړه شي.فنډونه دهغو لاملونو لپاره آن لائن پورته کيږي چې”په پښور کې ځناور وژغوري “ چې” د خوشحاله حيواني خونديتوب—LAPS “ په نوم ياديږي چيرته چې ټول ورځنې فعاليتونه ليسټ شوي دي او د دې لپاره چې نور خلک د مرکز په اړه پوها کړه شي او ليدنه کوي.خان وائي” د خلکو غبرګون،په ټولنيزو رسنيو يا د سرپناه ليدلو لپاره،په لويه کچه مثبت او هڅول کيږي “
د څارويو د حقونو فعالين په دې نطر دي چې په پاکستان کې د بې وزلو څارويو قانون د موضوع په اړه حکومت جدي نشتولي څرګندوي.
د نړی په پراخه بوديجه کې د طبعيي زيرمو د ساتنی سرپرست،حميرا عائشه وايي چې په ټولو څلورو واليتونو کې د کورني څارويو حقونو پورې اړه يواځې قانون پخوانی” د حيواناتو په عمل باندې د ظلم مخه نيول ايکټ ۱۸۹۰ پی سی سی اې سي “ ، په هر صورت د پنجاب ولايت ،په دې اړه يو ګام پورته کړی چيرته چې د ټولنې لپاره د )ايس پی سی اې(د ۱۸۹۰ قانون الندې شتون لري.
د عمل د انګلستان د حکومت لخوا دري ځله تعديل شو چې په اصل کې يې مسوده جوړه وه. په آخري ځل د په ۱۵ دسمبر ۱۹۳۷ کې تعديل شو.مګر د خپلواکی راهيسې،په پاکستان کېځينې حکومتونو هيڅکله قانون نه دی تعديل کړی.په عمل کې جزا هم د ۱۹۳۷ په څير پاتې دي چې له ۵۰ څخه تر ۵۰۰ مختلفو جرمونو پورې اړتيا لري.
فعالين لکه عائشه خان وائي چې دا د دې لامل دی چې قانون اوږدې مودې د دې مخنيوي اغيزه له لاسه ورکړي.برسيره پر دې،د قانون مناسب پلي کولو کې شتون نه لري.
“جزا بايد د قانون اغيز من کولو لپاره اصالح شي “.عائشه وويل”اقدامات بايد په کار دي چې ټولو واليتونو کې په سمه توګه پلي شي “
