اسلام آباد: د پاکستان سينټ ،د هيواد مشر جرګې،په دې وروستيو کې د هيواد دمعلوماتو قانون حق ورکړ.ټاکل شوې ده چې” معلوماتو ته د رسيدو بل ۲۰۱۷ “ د ملي شورا لخوا تصويب شي.د ډير ځنډ شوی بل”د پيژندلو حق “ او” د معلوماتو حق “ وخت مخکې د واليتونو نه تاييد شوي دي
د دي بل هدف”په شفاف او اغيز من ډول معلوماتو کې د حق د برابرولو لپاره،د قانون له مخې معقول محدوديتونو ته اشاره کوی .پداسې حال کې چې فيدرل حکومت د شفاف او معلوماتو ته د السرسی حق لري تر څو ډاډ تر لاسه شي چې د پاکستان اسلامي جمهوريت لري د عامه چارواکو لخوا تر سره شوي ريکارډونه السرسې ښه والی او هدف د خلکو لپاره د حساب ورکولو ته وده ورکول، د عامه چارو په خلکو کې د ګډون ښه کول،په حکومت کې د فساد او ناکامي کموالي کمول، د ښه حکومت داری وده کول او د بشري حقونو درناوي “راوستل دي”د قانون نور هم د عامه وګړو د موضوع او قانون مخې نافذ شوي محدوديتونه،او د هغو مسلو لپاره چې هلته شتون لري،لاسرسی ومومي “د قانون به ټولو فيدرلي حکومتي څانګو غوښتنليک وي
ورسته له هغه چې قانون تصويب شي، هر څوک به د عامه ادارو تنظيم او دندې،واکونه، او هر هغه خدمت چې خلکو ته وړاندې کوي، د هغې افسرانو او کارمندانو کارونو په شمول، د دوی دندې ښيي. او د دوی اړونده امتيازات،مجازات،قانوني قوانين،مقرارات،د قوانينوحکمونو او اطلاعاتو،او نور معلومات کولي شي
په هر صورت په دې قانون کې لاسرسی نه لري (a)په فايلونو کې هيڅ شی نه،عامه اداري لخوا د وروستی پريکړې موضوع؛(b) د غونډو دقيقې، عامه ادارې لخوا وروستي پريکړې تابع دي؛(C)هره منځنی نظر يا سپارښتنی،د عامه اداره لخوا د وروستي پريکړه تابع دي(d) د بانکي شرکتونو ريکارډ او د خپلو پيرودنکو حسابونه پورې اړوند مالي بنسټونه؛(e) د دفاعي ځواکونو ،دفاعي تاسيساتو او يا د دفاع او ملي امنيت سره سم د ټولو تجارتي او فلاحي فعاليتونو په اړيکا ريکارډ؛(f) ريکارډ اعالميا د فيدرلي حکومت د محکمي لخوا محرم شوي، په دي شرط چې د فيدرلي حکومت مسئول به د معلوماتو د افشا کولو زيان د عامه ګټو وزن ولري، او د معلومات فلټر کړي د اداري فساد تورونو او د بشري حقونو څخه سر غړونه بايد بې برخې نشي؛(g)د شخصي اسنادو ريکارډ چې عامه اداري ته يا په څرګند يا تخصيص حالت کې وړاندې شوي معلومات چې په دې ډول اسنادو کې موجود وي بايد دريم اړخ ته ښکاره نشي؛(h) د انفرادي شخصي محرميت په اړه ريکارډ
د بل لوستل کيږي چې دا قانون افشا کولو څخه معاف شوي معلوماتو اوږد ليسټ هم لري چې په دې کې چيرې افشا کول د نړيوالو اړيکو په تر سره کولو کې د پا کستان اسلامي جمهوری، دولت ګټې ته د زيان رسولو احتمال،کشف مخنيوي،تحقيق يا په ځانګړي توګهتحقيقات قضيه؛ د معلوماتو نور راز سرچينې پيژندل.
په هر صورت ، دبل مصارف اشاره کوي،انچارج وزير په بشپړ توګه صالحيت لري او د شکايت يا غير اطاعت کولو لپاره د معلوماتو کميشن رول کموی”دا بل کمزوري دي چې دا دوزير لپاره بشپړ ځواک ورکوي په پای کې پريکړه وکړئ چې آيا د دې معلوماتو چمتو کولو کې کوم وګړي شتون لري.په پاکستان کې معلوماتو ته د رسيدو قوانينو پوها زاهد عبد الله زياتوي” دا په دې مانه ده چې هيڅ ډول خپلواک شتون نه لري چې د معلوماتو د نه چمتو کولو شکايت وکړي او د حکومت وزيران به يواځې واک ولري او دا به د دوی اختيار وي چې کوم ځانګړی معلومات چمتو کړي او دوی به د حکومت ګټو ته په پام سره د خلکو دلچسپي ساتنه وکړي “
هغه زياته کړه د اختصاصونو او معافيتونو اوږد ليسټ هم شتون لري چې د نورو معلوماتو افشا کولو لپاره اشاره کوي.هغه د هم فکر کوي چې په قانون کې د”معلوماتو “تعريف هم جامع نه دي.قانون”معلومات “د ريکارډ يوازې معلومات “بيانوي.هغه وايي چې د قانون د پخوانيو قوانينو په پرتله لږ ښه دی.مګر يو مثالي نه دي. عبدالله ګوري” نه يوازې دا چې په هند،سري لنکا،بهوټان او نيپال کې معلوماتو ته د رسيدو قانون د پاکستان پرتله ښه دي”. هغه د حکومت معلوماتو ته د رسيدو حق ته درناوي کوي،هغه د يو پياوړي او خپلواک کمسيون غوښتنه وکړه چې د ممکنه بې اطاعت په اړه پريکړه وکړي مګر دا د وزير د اختياري په توګه پريږدي.
د پاکستان سينټ کميټي” معلوماتو ته د رسيدو بل ۲۰۱۷آر ټي آئي “کې د پرمختګ کولو لپاره د څو مياشتو نه کوششونه کوي.کميټي د بيوروکراسي په وړاندي مقاومت کوي تر څو عامه ارګانو نه خلکو ته ځواب وواي.
د کميټي مشر ،سينټر فرحت الله بابر وويل”هيڅ قانون بشپړ نه دي. په نړي کې جوړ شوي ټولو قوانينو کې د پرمختګ ځاي وي. دلته هم د سينټ نه پاس شوي آر ټي آئي بل کې هم د پرمختګ اړخ شتون لري چې اوس به د قامي اسمبلي نه پاس کيږي “ هغه ګوري چې د هميشه يو مشکل کار دي چې د يو حکومت نه معلومات تر لاسه کيږي” محرميت او حساسيت د معلوماتو شريکولو لپاره د حکومت په مفهوم کې مينځ ته راغلي دي. معلومات د وسيلو معني لري، او دا د معني محرميت ويرول دي.هيڅوک د ځواک شريکولو غوښتونکي نه دي او هيڅوک د غلطو عملونو مخنيوي نه کوي “ هغه زياتوي”له هم دي امله معلومات د خلکو سره د بيالبيلو پيښو په اړه ندي، د ملی امنيت پر بنسټ،له بهرانيو هيوادونو سره اړيکې او داسې نور “
د مشرانو جرګې لخوا تصويب شوی آر ټي آئي د يادې برخې او د غونډو دقيقي په اړه معلوماتو ته لاسرسي اجازه نه ورکوي او يو تړون وروسته له دې چې دا ډول اسنادو ته اجازه ورکوي.
د کميټي مشر د هم وړانديز وکړ چې هغه معلومات چې د دوتنې د يادې برخې او د غونډو دقيقو کې شامل وي بايد د عامه سند په توګه وپيژندل شي او مسؤليت يې خلکو ته وړاندي کړي.هغه ليدلي،هغه معلومات چې د غلط کارکولو مخنيوي کوي او فساد اکثره په نوټ برخه کې پټ شوي او د وروستيو پريکړو لپاره غونډه په دقيقو کې شامل وي.په هر صورت، د هغه وړانديز د موافقې پراختيا نه شي کولي
هغه خلاص شو” ډير کار کول پاتي دي کله چې د قانون جوړ شي.انفارميشن کمسيون او نور ضروري پر مختګ هم دا دي نافذ کولو لپاره جوړيدل دي. د زما تمرکز دي چې د قانون اختيا رکړه شي د نور څه وخت ضايع کولو بغير. د افقي په اړه راټولول د خساره کولو وخت ته اجازه نه ورکوي.
په پای کي، بابر ټينګار وکړ چې د مشرانو جرګې لخوا تصويب شوي قانون تصويب کړ چې د روڼتيا او د عامه ګټو تر منځ يو بل او ملی او امنيتي انديښنو تر منځ دې کلينيکي خلا وځنډوي.هغي نتيجه اوباسي” د آر ټي آئي “ له آزموينې به لومړی وي، آيا د آر ټي آئي قانون به په اصل کې قانون جوړ شي او که چيرې دا قانون جوړ شي که نه، دا پوښتنه دا ده “
