سوات:په تيرو څلورو مياشتو کې،په مالاکنډ کې پوليسو ۳۰۰۰۰ موټر رجسټرډ کړل، او په سيمه کې د ټيرورزم سره د مبارزې لپاره د موټرو څارنې يو نوی ډيټا بيس جوړ کړی،چيرته چې موټرونه له سرحد افغانستان څخه قاچاق کيږي.وسله وال په کال ۲۰۰۹ کې د پوځي عمليات وروسته له سيمې څخه پاک کړل شول او له امله دسيمې څخه ۲ مليونه خلک بې ځايه شول
د سوات پوليسو شمير بر سيره کوي چې لږ تر لږه0.2 مليونه سمګل شوي موټرونه د مالاکنډ په سړکونو ګرځيدل چې د ولايت انتظام لاندي قبائيلی سيمه)پاټا( دي .ځکه چې د موټرونه په قانونی لاره سيمه ته نه داخيليږي او هيڅ کله ګمرګي ليا ماليه يې دوی ته نه ورکول کيږي،دوی په محلي توګه د غير ګمرګي پيسو اخيستل شوي ګاډي)اين سي پي( په نامه پيژندل شوي دي.
په اکتوبر ۲۰۱۴ کې پهخيبر پختون خواه کے پی پوليس په اول ځل احساس وکړ چې په مالاکنډ کې د اين سي پی موټرونو رجسټريشن پاليسي ضروري ده چې کله امنيتي محکمو د ويره محسوسه کړه چې د موټرونه د ترهاګري سره تړلي فعاليتونو کي استماليدي شي
د اين سي پی ګاډي د وبئی له لارې په برخو کې افغانستان څخه قاچاق کيږی او د سوات په ورکشاپونو کې راغونډ کيږي. د موټرونه د پاټا افغانستان پولی سره سم قبائيلی سيمو ته را سمګل کيږي.په داسې حال کې چې دوی په قبائيلی سيمو کې په سيمه ايز توګه فعاليت کوي اجازه لري، قاچاق شوي ګاډي نشي کولی د پاکستان خاورې ته ننوځي.مخکي،د اين سي پی موټر به چې د خيبر پختون خواه ولايت خاوره چې د پاټا او فاټا سره نيږدي ده ننوتل،ځاي پوليسو مرکز به دوی هلته رجسټرډ کړل او ځائي نمبر به ي ورکړو چې په پيژندنو کې به آسانی وه
د نيوز لينز سره موجود د يو ليک په وړاندی” دا دي موټرو اين سی پی ملکيت څه کاغذات او د ايکسائز او ټيکسيشن محکمي سره هيڅ ريکارډ نشته ،ځکه دا موټري په آسانی سره د ملک نورو برخو ته سمګل کيدی شی “.دا وائي چې د څه ملکيت رجسټريشن او ډاټا په نه موجودګي کې د اين سي پی موټري ترهاګر او جرم کوونکي د ترهاګري او جرم کولو لپاره استمالا ولي شي چې د پوليسو لپاره د کيسونو په پلټنو کې مشکل رامنځته کوي
دا ليک وائي” د اين سي پی موټري ترهاګرو په خاصا توګه په مالاکنډ ډويژن کې د ترهاګري په پيښو کې استمال کړيدي “.که څه هم دي،پوليس د دي موټرو په نورو جرمونو کې د استماليدو ډاټا نه لري.
د اين سي پی موټري بيلا بيل ماډل لري چې په جاپان کې جوړيږي . دوی د پاکستان فاټا،پاټا او بلوچستان سيمو ته سمګل کيږي چرته چې دوی کولی شي دمحلی خود پلورونکو څخه شخصي ګټه واخلي، د څه ټيکس جمع کولو هسي دا هغوی ډير ارزانه کوي.قانوني وارد شوي موټرو سره پرتله چې په هغې کې درنه ماليه او دندې پيسې ورکول کيږي،هغوي ګران جوړوي
د بيلګې په توګه،د اين سي پی ټويوټا پاسو موټر پهمالاکنډ او قبائيلی سيمو کي 0.4 مليونه روپي لګښت لري، د دي لګښت 1.1 ملينه ته ورسی کله چې د موټر په منځيلنډ پاکستان کې واخستي شی، کله چې د موټرو لپاره خپل ټيکس جمع کړي شي.
د کے پی حکومت ليک هم د تجويز کوي چې کسټم ايکټ د بايد تر پاټا پوري پراخ شي نو داسې د نان کسټم پيډ موټرو نه به مالي ګټي ترلاسه شي
د سوات پوليسو ويان محمد رحمان نيوز لينز ته وويل چې ولايتی حکومت د اين سي پی موټرو د مالاکنډ ډويژن په اووه ولسوالو کې رجسټريشن د جنوري ۲۰۱۷ نه شروع کړي دي او د کار د پوليسو او پاک پوځ لاندې روان دي
د پاکستان پوځ په جنوری ۲۰۱۷ کي اعلان وکړ چې ټول اين سي پی موټر به ډيجيټلي رجسټرډ کيږي.د پوځ ويان بريګيډئر ظفر اقبال په جنوري کې د رسنيو سره په خبرو کې وويل چې ټول موټر به د ولسوال انتظاميه ،ايکسائز اينډ ټيکسيشن محکمه او پوځ لخوا کتل او رجسټرډ کيږي
رحمان وويل د جنوري راهسې،د موټرو مالکانو ته به په سوات او لوير دير کې جوړ شوي مرکزونو لخوا ټوکن ورکول کيږي، د ښودلو لپاره چې د دوی موټر کتلي او رجسټرډ شوي دي
هغي وويل”ټول د رجسټريشن نهه مرکزونه جوړ شوي دي— دري په سوات او نور په شپښو ولسوالو کې يو يو مرکز جوړ کړي شوي دي “
د پوليس دفتر نه آخستي شوي ډاټا په وړاندي د مارچ ۲۰۱۷ نه په مالاکنډ ډويژن کې ۳۲۰۰۰ نه زياتي موټري رجسټرډ شوي دي.په دي ۳۲۰۰۰ کې ۱۵۰۰۰ په سوات ولسوالي کي او پاتي په نورو ولسوالو کې رجسټرډ شوي دي
موټر د نوم ليکنې په ټکي کې ګوري چې ايا دوی په محلي توګه د سمګل شوي آټو برخو څخه بے برخې شوي دي.هغه عمليات چې د ولسوال انتطاميه لخوا منع شوي دي،ځکه چې انفرادي برخې د نامناسب په پرتله د تصديق لپاره سخت دي.ځايي سوداګر په محلي توګه د موټرو ته”کټ موټر “ وائي
چې کله د ډيجيټل ليکلو په وړاندي معلومه کړه شوه،رحمان وويل چې امنيتي اداري د ويره لري چې د اين سي پی موټري په جرمونو کي استماليږي. د رجسټريشن په تيرو درو مياشتو کې،پنځه غلا شوي موټري او ۳۰”کټ موټري “معلومه کړي شوي.
چې کله د هغي نهمعلومه کړه شوه چې څومره اين سي پی موټري په بيلا بيل جرمونو کې استمال شوي،هغه وويل چې محکمو په دي اړه څه ډاټا نه دي شريکه کړي.هغی زياته کړه چې”اکثره غلا شوي موټري په جرمونو کې استماليږي “
دا پوليسو دا ادعاونو خلاف”د سوات ولسوالی ناظم محمد علي شاه د سوچ نه لري چې د اين سي پی موټري په لويه توګه په ترها ګري کې کارول کيږي.که څه هم دي، هغی د موټرو رجسټريشن ښه يادوي”تر څو د اين سي پی موټري رجسټريشن،قانونی کاغذونه او ملکيت نه لري ، د غلا کيدو اسان امکان لری.حتی هغه کسټم پيډ موټري چې د پاکستان د نورو برخو نه غلا شوي دي د ملک په قبائلي سيمو کې د اين سي پی موټرو په توګه استماليږي “
کله چې دا د اين سي پی وسايطو رجسټريشن کولو لپاره راځي،د سوات ولسوالی حکومت سيمه ايز ارتباط تقسيم شوي دي څوک بايد د نوم ليکنې واک ولري. علي وويل ځکه چې د ولسوالی حکومت په سوات کې شتون درلود،دا بايد واک تر لاسه کړي
علي وويل”موږ دا دي موټري نه مالی ګټه پورته کولي شو چې د پيسي د پرمختګ په کارونه استماليدي شي “هغي زياته کړه چې د کے پی ستر وزير ته تجويز ليږلي شوي دي چې ولسوال حکومت دا اين سي پی رجسټريشن واکمن جوړ کړه شي
هغي زياته کړه چې ولسوال حکومت په دي اړه د مشر وزير لخوا تر اوسه څه ځواب نه دي تر لاسه کړي
