په فاټا کي سره زر

پښو ر : دخيبر ايجنسي  د کر نې  ريا ست په کاميابي سره په هغو علاقو کي د زعفرانو کرل وکړل  او د دي  مقصد په سيمه کي  د اولنو  کرلکيدلو فصلو  عوض دي  او دڅيز د نړي په ګرانو  مسالو کي استماليږي

د دي  سرو  زر و غوزې دچترال نه راوړلو او د  پي سي ون  لپاره ي دري ملينه کلداري ګوشي کړي شوي.د دي کلداري سره  به د غوزې پيدائشت  او تخم توليد، بازارونو ته رسيدل  چه په راتلونکي وخت کي به  د وفاق  انتظام لاندي  قبائلي  سيمو (FATA) په اقتصاد کي مدد  وکړي

په اووه ايجنسو کي   خيبر ايجنسي په فاټا کي  د خپل تاريخ او جغرافيائي  موقعيت  له وجي شهرت لري  د ۲۵۶۷  مربع کلوميټره سيمي سره  د ايجنسي د پاکستان په شمال کي  موقعيت لري. د دي آب  وهوا  افراطي حرارت لري چه په ګرمي کي کلک ګرم او په ژمي کي کلک سوړ وي.د فاټا  شمارياتي بيورو شمير لاندي  دخيبر ايجنسي  په ۴۹۰۰۰ جريبه  زمکه مشهور فصل  چرس کرل کيږي

په شروع کي  د اقدامات  ايجنسي افسر  د امنيتي چارواکو  او د پوليټيکل ايجنټ خيبر ايجنسي په  مرستي سره  د علاقائي تر قياتي پروګرام لاندي  وکړل چه  په منډي کي  د دي عوض فصل معار في کړي. د ايجنسي افسر په ووينه  دوئي خپلي پلټني  په تيره علاقه کي  د ستمبر مياشتي  کال ۲۰۱۶ کي  وکړي ولي چه  د کے پي حکومت  د کرني رياست  د دي په شروع کولو  کي څه کمک  ونکړو . هغي وويل چه  په اول ځل  دوئي د سرو زرو غوزې د چترال د سيمي نه راوړ لي  او د ميدان په بيلا بيلو  علاقو کي وکر لي چه په دي باندي  ۱.۵ ميلنه  کلداري مصرف راغلو   .په اولينئ  امتحاني پړاؤ کي موږ  د زعفرانو  کرلو لپاره  د کرني شپاړس ځمکو استمال  وکړو  او دي  بزګرو ته د کرني  رياست لاندي  د تخم کرهني  تربيت زده کړو

زعفران د نړي تر ټولو ارزښتناکه مساله ده.د څو کلن نري کيمنړئ پاڼي لري چه له غوزې پيدا کيږي او کورم ورته ووئيل کيږي. د زعفران مساله  د زعفرانو سوسن سټيګمه نه اخذ کيږي چه پيش زنګ ي سور  رنګه وي.د يو ګران قيمت مساله ده چه په عامه توګه  د بيلا بيلو  هيوادونو په خوراکونو کي  استماليږي چه چرته  ساړه ژمي  او تاوده او وچ اوړي وي

په خيبر ايجنسي کي د زعفرانو  د بريالي کښت  تجربي وورستو  دي شانداري نتيجي لري د دي په فصل باندي نور تمرکز کيږي لګيه دي. دخيبر سيمي  د کرني رياست  مشر چارواکي  شمس الرحمن خټک  حقيقت تعقبونکي ته وويل چه که څه هم دي  د دنده د هغوي لپاره  لوئي ننګونه لري او په ټولو نه غټ مشکل د سرو زرو غوزې د چترال د سيمي نه راوړل دي. هغي د پاليسو  او د امنيتي انديښنو  په طرف اشاره وکړه چه هغه د پرمختګ  هر يو ګام کمزوري کوي

راهسي  په ملک کي د زعفرانو توليد محدود دي،که لږ نه،د زعفرانو د بوټو د خيبر ايجنسي د  بيلا بيلو سيمو  کي  د سټيګمه  او غوزې په توليد کي زياتوالي ،د ځائي منډي لپاره  او د ملک په نورو برخو کي  د زعفرانو په کرلو  کي پرمختګ  راوستلي شي.  داسي  به خلق  د زعفرانو  تازه سټيګمه د نږدي ځائي نه  تر لاسه کولي شي.راهسي چه تازه زعفران د توليد پس تر شپږو  مياشتو پوري   ښه وي چه استمال شي.په دي ورستو سټيګمه خپل بوئي  او کيفيت ورکړي

په توګه د نوښت  تر اوسه د  ازمايښت او مقدار د پړاوونو لاندي دي.د غوزې اندازه  او مقدار  زياتولو لپاره  نور ګامونه آخستل په کار دي.د يو صحت مند غوزې اندازه او وزن  مقدار  تر ۲۵ ګرامه پوري کيدي شي.خو د  ښي آب و هوا  او د خاوري د ښيرازوالي  د څلور  ګلان پيداکولي شي.د زعفرانو د آزميښتي  آزموينه   کښت ورستو  د خيبر ايجنسي  د کرني رياست  ته د امنيتي ادارو له خواه د غوزې د کرلو لپاره  د مصنوعي سرې راوړلو  اجازه ورکړه .د خټک په ووينه  د زعفرانو  د کښت لپاره  مناسب وخت  د ستمبر د مياشتي نه شروع  شي او  د دي ګلان د  اکتوبر  مياشتي د نيمايي نه د نومبر  مياشتي د نيمايي پوري  وغوړيږي،”لکه څنګه د يو وختي سرمايه کاري ده،د غوزې د کښت کولو لپاره  دوباره استماليدي شي  او په دي شان  دغه د نورو  پنځو نه تر لسو کالونو پوري  استماليدي شي چه د زوړ غوزې د نوي په مقابله کي ډير ګلان ورکوي “

د زعفرانو کښت د ځائي بزګرانو لپاره عام  څيز نه دي ځکه دوئي ته  نور د زده کړ ې موقع ورکول په کار دي  چه دوئي د غوزې د کروندي او کرلو نه پورا  پورا خبر شي. د کرني رياست د خيبر ايجنسي  چارواکي فريد اقبال وويل چه” د ځائي بزګرانو قانع کول  او د دوئي تربيت کول  زموږ لپاره چيلنج دي ولي چه دوئ د سوچ لري چه د نبات به د غټي و نې په شان  وده کيږي “په اوسط ډول د زعفرانو  لس ګرامه  په ځائي منډي کي د ۶۰۰۰ نه تر ۱۰۰۰۰ پوري کلداري آخلي . د دي نه معلوميږي چه د زعفرانو د يو کلوګرام نه  بزګران تر ۲۰۰۰۰۰ نه تر ۳۰۰۰۰۰ پوري کلداري تر لاسه کولي شي 

د منيجمنټ  پيداوار مشق په وړاندي  د يو ايکړ نه د وچ زعفرانو  د دوه کلوګرامه نه  تر شپږ کلوګرامه پوري  آخستل ممکن دي..خو د تخمونو او غوزې آخستل ډير ګران دي.ولي چه په اول ځل د يو ايکړ لپاره تر ۸۰۰۰۰ نه تر ۹۰۰۰۰ پوريي د زعفرانو تخم ضرورت وي چه د ځائي بزګرانو لپاره د پانګې اچونې ستوغ دي

د  ځائي بزګرانو په  ووينه  د زعفرانو کرنه د د وئي لپاره  يوه ډيره ښه موقع ده چه دوئي په اول ځل د کرني رياست د هداياتو او ملاتړ لاندي  فصل کري.هغي هيله  څرګنده کړه چه په راتلونکي وخت کي به  بزګرانو ته د سوداګري  نور فرصتونه  ورکړي

خټک وويل چه  د ډير او ښه توليد لپاره  تربيت او د هغو هيوادونو  له طرفه کمک  په کار دي چه  کوم د زعفرانو کرونده کوي  .هغي زياته کړه چه  موږ سرمايه کارانو ته هر کلۍ  وايو  چه دوئي را مخکي شي  او په دي فصل کي سرمايه کاري وکړي.