صوابي.علي شاه(تخلص) او په درځنو نورو د مشال خان د جنازي لمونځ ولمانځولو،مشال چي د پوهنتون زده کوونکئ وو د يو اورپکئ ډلے دا لاسه دا مقدساتو توهين په تور مړکړي شو.د غه د يو مزهبي مشر د فرمان مزاحمت وو چه هغي د مشال د ښخولو مناسکو نه خلق منع کړي وو.
د پوليسو په ووينه ۲۳ کالني مشال خان چه دا عبدالوالي خان پونتون مردان (AWKUM) زده کونکئ وو د يوي اورپکي ډلے د لاسه” د مقدساتو توهين آن لائن ښپارولو “ په تور مړ کړي شو او بل ملګري ي ټپي شو
حقيقت تعقبونکي چه کله د اسلام آباد ماډل کالج) (IMC ارواپوهني شعبي مشر شاهد اعجاز نه د مشال خان د يو مزهبي مشر لخواه خلق د جنازي نه منع کولو او خلقو د جنازي لمونځ کي برخه آخستو په باري که تبصره معلومه کړه شوه نو هغي وويل چه” دا زده کړي له لاري په بنيادي کچه باندي بدلون په کار دي “.
په دي نه مخکي د مردان ولسوالي د پوليسو مشر ډاکټر مياڼ سعيد په ووينه،د مشال مړکولو سره تعلق لرونکي 45 کسان نيولي شوي دي
خو د مردان پوليسو د عمومي پلټونکي مرستيال محمد عالم شنواري رسينيو ته اوويل چه مړکړي شوي زده کو کوونکي باندي الزام وو چه هغي” په فيس بک باندي د مقدساتو د توهين مواد ښپاره کړي وو “
د ټيلي ويزنونو ويډيوګاني ښکاره کړل چه مشال و د ينو په حوض کي پروت وو او يوي ډلي له خوا محاصره وو او په بدن ي دا شکنجي نښي وي . په لاسونو کي دا لرګيو سوټي آخستي په ګنړ شمير زده کوونکو د هغي مړي ووهلو.
د صوابي په ولسوالي کي ۴۵ کالني ټولنيز کارکونکي شاه حقيقت تعقبونکي ته په لنډ بنډار کي د مشال يادونه يادوي او وائي چه د مشال” په عزتمنده طريقه ښخول “ د هغي او هيواد والو لپاره يو کړکيچن حالات وو
اعجاز د مشال د تشدد ډک مرګ په حوالي سره خبره کوي او وائي چه،د هغي مرګ د يو هجوم دا لاسه ووشو او د هجوم ارواپوهني د افراد نه مختلفي وي.
اعجاز وائي چه” په حثيت ده يوي ټولنيزي،زموږ جزبات له خپل اختيار باهر شي چه دا دي نه برداشت کولو يو ژور حد دي “.اوس سوال د دي چه معاشره د دي جزباتو تړون څنګه کولي شي . هغي تجويز لري ، چه جزبات د جارهانه روي د لاري معاوضه کيدي شي.
شاه چه د صوابي ولسوالي نه تعلق لري د شمال لويځ ولايت يوه ګرد آلوده علاقه د هغي سره د خپل ملګرو د مشال کلي په لور وخوځيدو،چه کله خبر شو چه يو مزهبي مشر د مشال دا جنازي ليه د خفګان څرګندولو نه خلق منع کړي دي
هغي عالم خلقو ته په لوډسپيکرو کي اعلانونه وکړل چه” د مقدساتو توهين کولو خلوقو جنازي نه کيږي “.
د کلي يو بل اوسيدونکي محمد جنيد وائي چه شاه او د هغي ملګرو ګام د کلي خلق د جنازي کولو لپاره په اثر کړل چه جنازه ي وکړه . سمدستي سياسي کارکونکو د مشال کلي په لور راغلل او د بشري حقوقو ډلو کارکونکو دا مشال کور ته دا خفګان څرګندولو لپاره راغلل او وويل چه” مشال معصوم او شهيد دي “
شاه يو زړور ګام پورته کړو خو د يوه د افسوس خبره ده چه د ملک قانون او امنيتي ادارو لخوا څه حرکت ونکړي شو .چه د يو”ډير ځانګړي صورت کيس وو “
د ايمنسټي انټرنيشل(AI) راپور په وړاندي ،د مقد ساتو توهين قانون له اثره، د ګران کار دي چه د دي کيسونو پوخ شمير معلوم کړه شي .ولي چه د دي معلوماتو نيستيوالي ده
خو بيا هڼ د بشري حقوقو ډلو،د امن او انصاف (NCIP) قامي کميسون او د پاکستان قامي بشري حقوق کميسون (HRCP) ډاټا وائي چه د کال ۱۹۸۰ نه دا قسم کيسونو کي زياتوالي راغلي دي
د مشال په توګه ، NCIP په ووينه ،دا مزهب سره تړلي مسلو په مختلفو دفعاتو کي ټول ۶۳۳ مسلمانان ،۶۹۴ احمديان، ۱۸۷ کرسچن او ۲۱ هندوان توران شوي دي
شاه سوال کوي چه آيا حکومت،مزهبي عالمان او زموږ ټولنه دي لانجمن قانون کي د تراميم جرات ولي نه کوي
شاه يادوي چه د مشال د کلي خلق په کورونو کي پټ ناست وو چه د علاقي يو مزهبي مشر اعلانونه کړي وو چه که څوک د دي جنازي ته لاړل هغه به د اسلام نه باهر شي
هغه يادوي چه زه د ټيلي فون د لاري دي مشال د بي ر حمه مرګ نه خبر شوم او د جنازي لپاره سره د ملګرو سره نيغ د مشال کلي ته ورغلم.
شاه زياتوي چه د مشال ښخول د دوئي لپاره يو چيلنج وو خو موږ د خطر واخستو ،چه په کلي کي دا څه پيښي څخه ډډه وکړه شي
د مشال مرګ غندلو په وخت هغي وويل چه څه کسان د مقدساتو توهين کونکو مرګ نه شي کولي ولي چه د کار دا حکومت د ادارو دي چه په داسي قسم مسلو باندي کار ووکي
جنيد وائي چه د شاه ګام د مشال کوروالو او خلقو ته د هغي کټ ته د اوږو ورکولو حوصله ورکړه” د مشال په عزت منده لاره سره ښخولو پس موږ ټول صورت حال بدل کړو او زموږ د ګام سياسيانو او ټولنيزه ته دا لار جوړه کړه چه دوئي راغلل او په ښکاره ي په مرګ خفګان ظاهر کړو “
د اعجاز نظر وائي چه د ټولني فکري کچه د نظرياتي کچي لاندي شوي ده
شاه وائي چه د مقدساتو توهين په تور مرګ اکثره د خپل زاتي دشمنو او بدل لپاره کيږي .هغي وويل چه د کلي خلقو په ووينه مشال يو تکړه هلک وو او د پوهنتون چلونکي د يوي مافيا په شان کار کوي .هغي دا مشال د خپلوانو د ووينه وائي چه”د مقدساتو د توهين تور غلط وو “
دوئم واري د هجوم ښکاره کيدل او د جګړي لپاره په جزباتو کي راوستل د اعجاز په خيال د ککړ نظرياتو وجه وه.هغه وائي چه د ټولني سوچ او مغزو ښه کولو لپاره په لويه پيمانه ستړي کيدل په کار دي ولي چه مسله په يو سړي کي نه ده په ټوله ټولني کي د څيز يو رنګ دي
هغي زياته کره چه”تعليمي بدلون ليا د احساساتو روغتيا بدلون ،په بنيادي کچه په کار دي “
اعجاز د ملک په تعليمي نظام کي کمي په ګوته کوي ولي چه د غټو تعليمي ادارو لخواه علم حاصل کړي شوي تعليم يافته خلق احساساتي متوازن نه وي
هغي وائي چه د بد قستي سره ورزدکونو ته د څيز خو ورزکيږي چه څنګه تکړه کيدي شي خو د نه ورزدکيږي چه له ولولو احساساتو سره به څنګه کار کوي . د هغي مشاهده په وړاندو”موږ ته په کورونو کي مور او پلاران او په تعليمي ادارو کي د څيز نه رازدکوي چه د جزباتو يرغل مسلي پر خلاف به څه کوي “
د ملک مستقيمه اړتيا لري چه د احساساتي صحت سره تړلي مضامين په خپل نصاب کي معارفي کي چه هغه به د غمجن ماهيت پيښي په کمولو کي مدد وکړي .اعجاز وائي چه”په مکتبو کي د اولنئي زده کړي نه په کار دي چه نصابو کي د اقليتو او زناناؤ حقوقو په لړ کي مواد راوستي شي او احساساتي برداشت او صبر پيدا کړه شي “
شاه د نتيجه اوباسي چه” ده د هيوادونو تر منځ مسله نه د بلکه دغه د انسانيت مسله ده، چه د مشال په مرګ خفګان ظاهر کړه شي او په عزت او شان سره ښخ کړه شو “
