شمالي وزيريستان: دا ماښام په لومړيو کې د مچي خيلو کلي په جومات کې د ماښام لمونځ کولو وروسته، يو کوچنی کلي چې د مير علي سب ډويژن په شمال کې د غرونو او شنه ساحو په شاه خوا کې پروت دي، د ماښام تياره سره ،تواب خان وزير او د هغه ورور ايوب خان وزير د خپل کور څخه د يو کلوميټر مسافت په شا و خوا کې د جوار د کرهنيزو ځمکو لپاره کور پريږدي. د تواب خان په يو لاس کې محور او په بل لاس کې مشعل وو. د هغې ورور هم په يو لاس کې محور او په بل لاس کې د چای چينک و. دوی به شپه په کروندو کې مصرف کړي،د لوړی لرګي او تار پليټ باندې يې پيل کړی تر څو خپل فصلونه د شپې له خوا د وحشيانو د غوړونو څخه خوندي کړي.
د وزير وروڼه يواځې نه چې”د خپل فصلونو د ساتنی لپاره خپل خوبونه له لاسه ورکوي.په شمالي وزيريستان کې کروندګر له دي امله انديښمن دي چې د لويو لورو لخوا جوړ شوي د دوی فصلونه خواړه کوي.
د کروند ګرو کورنی په کروندو کې د لرګيو څاڅکو لپاره تياری نيسي تر څو د ځنګلونو رمې ساتي چې په اندازه وي مګر په قبائيلی ولسوالۍ کې په لويو حالاتو باندې تيريږي.
تواب خان وويل” موږ نه پوهيږو چې د شوډرو سره څه اوکړو مګر دوی له خپلو محورونو سره و وژنی ځکه دوی هيڅ هم نه شي نه کولي “ ،خنزيران هغه په سيمه ايز نوم شوډر يادوي. ځائي خلک ټوپک نه لري چې د خنزيران په نښه کړي ځکه چې د سيمه ايزو خلکو نه ځواکونو اسلحه آخيستي دي چې د پوځي عملياتو ضرب عضب وروستو امنيتي ځواکونو دا مهم پيل کړو.
د خنزيرو په فصلونو او ځنګلونو داسي بريدونه د بيا راستنيدونکو خلکو لپاره چې دوی د پوځی عملياتو وروسته بې ځايه شوي وي حيرانتيه وه. دا د دوی لپاره اول ځل دي چې ګوري چې ځنګلي حيوانات د دوی په فصلونو بريدونه کوي. د فاټا ډيزاسټر مينجمنټ اتهارټي په وړاندي، لږ تر لږ يو ملين خلک په ۲۰۱۴ کې د ياغيانو پر خلاف د پوځي عملياتو ضرب عضب وروسته بې ځايه شول.
تواب خان وويل چې” موږ د خپل معاش لپاره د ځمکي لرلي خو اوس د هم امنيت نه لري “ هغه زياتوي”موږ د دوی تم کولو لپاره صرف محورونه لرو چې فصلونه ته د زيان رسولو څخه تم کړو “
د محافظه کارو خلکو لپاره چې د اسلامي دود له مخې د خنزيرانو درملنه ناپاک ګڼل کيږي، د يو بل نظر د خوف او تعقيب سبب ګرځي.ځاي خلک وائي چې دوي کتلي دي چې ځنګلي خنزير د ورځي ښار ګوتو ته ننوځي.
د زيراکي کلي اوسيدونکی مجيب چې د بې ځايه کيدو څو کلنو وروستو خپله سيمه ته راغلي وائي چې” ده د ويرې نه وخوردم کله چې ما په خپل واټ کې سور په دوبي کې د غرمي په وخت کې وليدو هغه زياتوي” “ما او زما کورنی لرګي راواخيستل او سور مو د خپل واټ څخه بهر کړو، چې نږدې غرونو ته لاړو “
د شمالي وزيريستان په څير په يو کرنيز سيمه کې د ظالمانو مليشو او پوځي عملياتو په جريان کې د پام وړ زيانونه شوي دي،خلک د خپلو ځمکو څخه د حاصالاتو پرته د عوايدو او تاوان کومه بلا وسيله نه لري. هغه څه چې د دوی فصلونه زيانمنوي ځايي خلک انديښنه لري.
د ځايي خلکو په وړاندي،ځنګلي خنزير په ګڼ شمير کې راځي، دوی ته د
شپي زيان رسوي که کروندګر د خپلو فصلونو څارنه نه کړي.
يو ځايي کروندګر عبدالاکبر چې د هغي ځمکه د خنزيرو يوي ډلي زمانمن کړي وائي چې” که ماسره خپل کلاشنکوف وي، د ټول خنزير به مي په يوه شپه ختم کړي وي “ .هغي وويل چې د هغي د جوارو فصل د آخيستلو لپاره تيار وو، په يو ماښام د ځنګلي خنزيرو يوي ډلي ختم کړو “
اکبر وويل” د ز موږ په سيمه کې يو لعنت دي، لکه څنګه چې موږ هيڅکله مخکي نه وو ليدلي “ .هغه زياته کړه،د ځنګلي ځنور هغه وخت سيمه ته راغلل چې کله ځايي خلک د پوځي عملياتو څخه لاړل .
په ځينو کليو کې،خلکو محلي حلونه جوړ کړي دي.لکه،د آفت وژونکو مايعاتو مخلوط کول او ډوډی ته آچول،او په خپله ځمکه کې د خنزيرو د خوړو لپاره پريښودل.مګر خنزيران د زهر خوړولو څخه ډډه کوي او دبې وزلو بزګرانو لپاره يې په لوړه بيه د محصولاتو په تيريدو سره د پوهې وړ ثابت کړې ده.د خنزيران نه يوازي د فصلونو او ځنګلونو لپاره خطر دي ورسره د خلکو امنيت لپاره هم ګواښ دي.
ډاکټر امين خان نيوز لينز ته وويل چې موږ د ميرعلي په سيمه کې د خنزيرو بريدونو د خلکو ډيرو قضيو سره معامله کوو چې د هډوکي ويجاړونو سره راځي او د بريدونو وروسته ژور ټپيان شوي وي.هغه زياتوي چې ځيني سيمو کې د خنزيرو شمار دومره زيات دي،چې د کنټرول نه بهر دي.
د مير علي ښار سره نږدي سيمي هرمز اوسيدونکي ،خوشدل خان وائي چې په ما ځنګلي خنزير بريد وکړو خو زه دټلي فون ستن ته اوختم او بچ شوم.
خوشدل خان وويل” موږ د دوی لويان وموندل چې د غنمو په سختو غلو کې د هغوي خواړه ورکول چې خلکو په اجل کې پريښودلي وي چې کله ضرب عضب عمليات اعلان کړه شول “
سيمه ايز خلک ددې په اړه پوښتني کوي چې څنګه د خنزير د لوي شمير سيمی ته راغلو کله چې د عملياتو څخه شاو خوا هيڅ ځنګل څاروي نه وو.
دا افواګاني هم کيږي چې ځنګلي خنزيران حکومت راوړي دي چې په سيمه کې د وحشيانو ژوند نسل ته ورسوي.د شمالي وزيريستان يو ځايي اوسيدونکی د امنيت ساتلو له امله نوم څرګندول نه غواړي وائي چې” ما په سرکاري موټرو کې د څيزونه په پنجرو کې وليدل “
مګر محاکمه دا داسې بياناتو اعتبار په هغو ځايونو کې چې محلي اوسيدونکي پاتې دي پوښتني کوي يوازې دا اټکل دی او بل څه نه.
په ميرانشاه کې يو حکومتي چارواکي چې نوم څرګندول نه غواړي ځکه چې هغه د رسنيو سره د خبرو اجازه نه لري وويل چې”دولت به څه له سيمه ته خنزيران راوړي “
هغه زياتوي” که د وحشيانو ژوند زياتول د حکومت په منصوبه کې وي،نو موږ به کورني څاروي او غواګاني راوړلي “
شريف الله خان داوړ چې سرکاري نوکر او سوشيالوجسټ دي، وائي چې، په وروستيو کې په سيمه کې خلک په ګڼ شمير اوسيدل او د ټوپکو په موجودګي کې ځنګلي ژوند پر مختګ نه کړو.
داوړ وويل چې”کله سيمه د ضرب عضب عملياتو وروسته ښخ شوه د ځنګل ژوند بيرته واپس راغلو “
هغي وويل چې د شمالي وزيرستان اکثره برخي د ځنګلونو هسي غرونه او کم کرونده لري،پرته له شوال او رزمک،نو انسانانو د ژوند په شتون کې هيڅ ډول ځنګلي ژوند نه دي شوي.
داوړ وويل چې”خلک په قدرتي توګه پريشان دي چې د دوی فصلونه د ځنګلي خنزيرانو او نورو ځناورو دلاسه زيانمن شوي دي ځکه چې هر څيز په پوځي عملياتو کې دوی له لاسه ورکړي دي.
هغه تجويز لري چې پر ځاي د ځنګلي ژوند وژلو، دولت د ملتړ وکړي چې آفتونه تم کړي.
داوړ وويل چې” زما په خيال د خنزيرانو او نورو ځنګلي ځناورو وژنه انصاف نه دي “ .هغه وائي”د بايد چې اجازه ورکړي چې لوړ شي نو ځکه موږ کولي شو چې هغه هيوادونه ته صادر کړو چيرې چې د خوړل کيږي. موږ په دي لاره ډيری پيسې ګټلی شوله دي لاري چې په فصلونو پورې اړه لرو “
خو کروندګرنه خوښوي چې خنزير ته اوګوري دوي دغه ناپاک خيال کوي.
په ميرانشاه کې يو کروندګر او په جماعت کې د لمانځه مشر ملا اختر علي وويل”هيڅ لاره نه لرم چې د شوډر په خرڅولو پيسې تر لاسه کړم “ ”زه به د هغوی د وژلو له کارې(روحاني) اجر تر لاسه کړم “
